Örtük sistemi
İnsan dərisinin quruluşu
Örtük sistemi -> Örtük sistemi əzələlərin və bədən boşluqlarının üstünü örtən , əzələ, birləşdirici və sinir
toxumalar növlərinin orqanizm üzərində cəmləşmiş kompleksi . Örtük sistemi orqanizmi ətraf temperaturun mənfi
təsirindən, mümkün zədələrdən, xəstəlik törədən mikroorqanizmlərdən və zəhərli maddələrdən qoruyur.
Həmçinin, örtük sistemi çoxlu sayda kiçik, əsasən onurğasızlarda, su heyvanlarında və yüksək nəmlikdə
yaşayan heyvanlarda nəfəs üzvü kimi fəaliyyət göstərə bilir. Həmçinin dəri , saç , lələk , pulcuq , dırnaq ,
dəri vəziləri və onların məhsulları ( məsələn , tər ) dərinin üst və ya alt qatlarında yerləşir. Örtük sistemi
həcminə görə orqanizm sistemlərinin ən böyüyüdür. Deriyi əmələ gətirən üç təbəqə var. bunlar Epidermis, Derma
və Dəri altı piy təbəqəsidir.
Epidermis
Epidermis -> Epidermis dərini meydana gətirən üç təbəqədən ən kənarıdır. Epidermis ətraf mühitin
patogenlərindən infeksiyaya qarşı bir maneə təmin edir. O, həmçinin transepidermal maye itkisi ilə bədəndən
atmosferə itirilən suyun miqdarını tənzimləyir.
Epidermis əsas təbəqədə bir sıra hüceyrə qatlarından ibarətdir. Bu təbəqələrin ən kənarı olan buynuz təbəqə
ölü və yastı hüceyrələrdən ibarətdir. Bunlar kəpək və dırnaqların əmələ gəlməsində təsirlidir . Buynuz təbəqəni
təşkil edən hüceyrələrin içərisində sərt və lifli zülallar ( keratin ) yığılmışdır. Keratin hüceyrələri dərini vurma və
vurma kimi mexaniki təsirlərdən və mikroorqanizmlərdən qoruyur. Buynuz təbəqənin altında canlı və çoxqatlı
düz epitel hüceyrələrindən ibarət Malpiqi təbəqəsi yerləşir . Bu təbəqənin hüceyrələri melanosit piqmentini
ehtiva edir və dəriyə rəng verir. Korneum təbəqəsi Malpigi təbəqəsində canlı hüceyrələrin bölünməsi və yeni
hüceyrələrin istehsalı ilə daim yenilənir. Bədəni istidən və soyuqdan qoruyur.
İnsan dərisinin qatları
Derma
Derma -> Dermis, epidermis və dərialtı toxuma arasında yerləşən , birləşdirici toxumadan ibarət olan və bədəni
təsirlərdən qoruyan dərinin təbəqəsidir . İki hissədən ibarətdir; epidermis ilə əlaqəli yuxarı hissədə yerləşən
papiller bölgə və daha qalın alt hissədə yerləşən retikulyar dermis . Dermis bazal membran vasitəsilə epidermislə
sıx bağlıdır . Dermisin struktur komponentləri kollagen , elastik fibrillər və torpaq maddəsidir. Dərinin bu
qatında qıcıqları qəbul edən reseptorlar, tükü qaldıran saya əzələlər, tük soğanaqları, qan damarları və tər
ifraz edən vəzilər yerləşir.
Hipodermis
Hipodermis -> Dərialtı piy təbəqəsi kimidə adlanan hipodermis qatı, dərinin ən alt qatıdır. Qatda tapılan hüceyrə
növləri fibroblastlar , yağ hüceyrələri və makrofaqlardır. Əsasən boş birləşdirici toxumadan ibarətdir və dermisdə
olanlardan daha böyük qan damarları və sinirləri ehtiva edir. Orqanizmdə yağların yığılmasının əsas yeridir.
Bu qat insanın istilik tənzimləsində rol oynayır.