İnsanın sümük sistemi ☠

İnsan skeleti

İnsan skeleti insan bədəninin daxili çərçivəsidir. Doğuş zamanı təxminən 270 sümükdən ibarətdir, lakin bəzi
sümüklər birləşdikdən sonra yetkinlik dövründə təxminən 206 sümükə qədər azalır. İnsan skeleti altı əsas
funksiyanı yerinə yetirir. Bunlar, dəstək, hərəkət, qoruma, qan hüceyrələrinin istehsalı, mineralların saxlanması
və endokrin tənzimləmə.

İnsan skeleti bir çox digər primat növləri kimi cinsi dimorf deyil,
lakin kəllə , diş , uzun sümüklər və çanaq morfologiyasında cinslər arasında incə fərqlər var. Ümumiyyətlə, qadın
skelet elementləri müəyyən bir populyasiyada müvafiq kişi elementlərindən daha kiçik və daha az möhkəm olur.
Qadın çanaq sümüyü də doğuşu asanlaşdırmaq üçün kişilərinkindən fərqlənir. Əksər primatlardan fərqli olaraq ,
insan kişilərində penis sümüyü yoxdur .

İnsan skeletinin təşkil edən sümüklərin əsas kütləsi sümük toxumasından ibarət olub, üzəri sümüküstlüyü ilə
örtülüdür. Sümük toxuması birləşdirici toxumanın bir növüdür. O, hüceyrəarası maddə və sümük hüceyrələrindən
ibarətdir. Çıxıntılı sümük hüceyrələri toxumanın 1/3 hissəsini təşkil edir. Sümüyün tərkibində həm üzvi, həm də
qeyri-üzvi maddələr vardır.
Üzvi maddələr sümüyə elastiklik, mineral maddələr isə sərtlik verir. Uşaqların sümüyündə üzvi maddələrin
miqdarı çox, mineral maddələrin miqdarı isə az olur. Yaş artdıqca isə bu nisbət dəyişir. Əksər sümüklərin
içərisində qanyaradan orqan - qırmızı sümük iliyi, uzun borulu sümüklərin içərisində isə həm də piy toxuması
ilə zəngin sarı sümük iliyi yerləşir.

Insan skeletində dörd növ skelet var:
• Uzun borulu (2 cür sümük iliyi olan) sümüklər. Məsələn Bud sümüyü
• Yastı sümüklər. Məsələn Çanaq sümüyü
• Qısa sümüklər. Məsələn Bilək və əl darağı sümükləri, barmaq falanqaları
• Qarışıq sümüklər. Məsələn Fəqərə sümükləri